Chili
(officieel: República de Chile) is een republiek in Zuid-Amerika,
ingeklemd tussen het Andesgebergte in het oosten en de Stille Oceaan in
het westen. De totale oppervlakte van Chili bedraagt 756.626 km2, en het
land is daarmee ca. 19 keer zo groot als Nederland. Chili is na
Brazilië, Argentinië en Peru het vierde grootste land van Zuid-Amerika.
Chili strekt zich hemelsbreed meer dan 4200 km lang uit langs de Grote
Oceaan en is minimaal 64 km breed en maximaal 350 km. De totale lengte
van de kustlijn bedraagt 6435 km. Aan de landzijde grenst Chili in het
oosten aan Argentinië (5150 km), in het noordoosten aan Bolivia (861 km)
en in het noorden aan Peru (160 km).
Twee grote eilanden in de Grote Oceaan behoren tot het territorium van
Chili: de Juan Fernández-eilanden (‘Robinson Crusoe-eiland’ 185 km2) op
670 km uit de kust, en Paaseiland of Rapa Nui (163 km2) op 3000 km van
de Chileense kust. Tot Chili behoren verder nog de
Desventurados-eilanden (San Félix, San Ambrosio, Gonzales, 3,3 km2),
Sala y Gomez (0,12 km2), en de Diego Ramírez-eilanden. Vuurland is een
eiland aan de zuidkust en behoort tot Chili en Argentinië. Het zuidelijk
deel van Chili bestaat uit een archipel met de doorvaart Estrade de
Magellanes en in het uiterste zuiden ligt het eilandje Kaap Hoorn.
Chili claimt ook nog een gebied van ca. 1.250.000 km2 van Antarctica.
Sommige gedeeltes worden tevens geclaimd door Argentinië en
Groot-Brittannië.
Tussen de twee bovengenoemde gebergtes ligt een centrale laagvlakte, de Llano Intermedio of Valle Longitudinal. In het noorden van deze vallei ligt de Atacama-woestijn en de Pampa del Tamarugal, twee droge bergachtige woestijngebieden. Het hart van de Atacama bestaat uit een 2000 km2 groot gebied, totaal zonder begroeiing. Hier liggen ook de grote zoutvlakten of ‘salares’. In het zuiden ligt de vruchtbare ‘centrale vallei’, waar ook de meeste mensen wonen. In het uiterste noorden gaat het Andesgebergte direct over in het kustgebergte. In het zuiden hoort een klein deel van de Argentijnse Patagonische steppe bij Chili.
In de provincies Antofagasta en Atacama ligt nog een derde bergrug, de
Cordillera Domeyko. De eigenlijke, ruim 600 km lange Centrale Vallei begint bij
Santiago, gaat in de provincie Valdivia over in een bosrijk merengebied en
bereikt bij Puerto Mont de Grote Oceaan.
In de provincies Chiloé, Aisén en Magallanes loopt de Andes uit in de Grote
Oceaan. Hier heeft de ijskap de kust een sterk geleed karakter gegeven.
Ten oosten van het Andesgebergte ligt in het zuiden de Patagonische steppe of
pampa. De grond is hier vrij stabiel en aardbevingen komen hier nauwelijks voor.
Doordat het land hier verschillende keren daalde, is dit gebied vaak overstroomd
door de zee. Zo ontstonden er dikke gesteentelagen met rijke gas- en
olievoorraden. Een deel van deze steppe bestaat uit vulkanische basaltlagen, die
typisch donkere ‘tafelbergen’ met vlake toppen vormen.
Bijzonder is dat na de ijstijden velden vol rolstenen, de zogenaamde ‘rodados
patagónicos’, achterbleven.
De Chileense of ‘zuidelijke Andes’ vormt samen met de Rocky Mountains het
langste gebergtesysteem op aarde, ca. 7250 km lang. De structuur van de Andes is
vrij eenvoudig, met lange evenwijdige noord-zuidketens en vrijwel zonder
dwarsdalen. Diepe dalen zijn wel te vinden tussen hoge bergketens of op
uitgestrekte hoogvlaktes.
Doordat Chili zich aan de instabiele westrand van het Zuid-Amerikaanse
continentale plateau bevindt, komen er in vooral in het midden en zuiden van het
land veel aardbevingen voor. Ook liggen in dit gebied honderden vulkanen, zoals
de Tronador, de Fitz Roy en de Maipo.
De Chileense Andes heeft toppen van meer dan 7000 meter en is ter hoogte van
Noord-Chili meer dan 600 km breed. De hoogste piek in Chili is de Nevado Ojos
del Salado (6893 m) en de hoogste vulkaan is de Llullaillaco ( 6739 m). In
totaal zijn er meer dan 2000 vulkanen, waarvan bijna de helft op de een of
andere manier actief is.
Van noord naar zuid is de Andes landschappelijk te verdelen in vier zones:
- De noordelijke Andeshoogvlakte of Altiplano
Door de grote vulkanische activiteiten is dit gebied opgevuld met aslagen en vulkanische gesteenten. De gemiddelde hoogte bedraagt hier ca. 4000 meter. De Andes is hier op z’n breedst en bezaaid met deels nog actieve vulkanen.
- Centrale Andes
Dit zeer hoge gedeelte van de Andes is opgebouwd uit vulkanische gesteenten, maar kent geen actieve vulkanen meer. Zeer opvallend zijn de grote hoogteverschillen in dit gebied. Vanaf Santiago, op 500 meter hoogte, rijst het gebergte binnen 50 km steil omhoog tot de hoogste berg van Zuid-Amerika, de Aconcagua (6960 m), die trouwens net op Argentijns grondgebied ligt. Andere hoge toppen zijn de Tupungato (6800 m) en de Mercedario (6770 m).
- Andes van het ‘merengebied’
De Andes is hier veel lager dan in de Centrale Andes. De Andes bestaat hier uit een door gletsjers gevormd merenlandschap en veel, vaak nog actieve vulkanen (tot 3600 meter hoog). Ook aardbevingen vinden hier af en toe aardbevingen plaats; een van de zwaarste aardbevingen ooit op aarde waargenomen vond in 1960 voor de kust van Zuid-Chili plaats.
- De Andes van Patagonië en Vuurland
De Andes (tot 4000 meter hoogte) grenst hier direct aan zee met steile bergwanden en diepe fjorden. De vulkanen in de Patagonische Andes zijn niet meer erg actief. Het landschap is hier ook vooral bepaald door gletsjererosie in de vier ijstijden van het Pleistoceen.
In het oosten slepen de gletsjers grote bekkens uit: hierdoor ontstonden de grote randmeren van de Patagonische Andes, o.a. het Lago General Carrera en het Lago Argentino. De Patagonische Andes wordt nog steeds bedekt door twee grote ijskappen.
- Santiago
- San Pedro
- Geisers
- Verschilende nationale parken